فرهنگ نامه
عبارت | شرح |
---|---|
تاریخ | تاریخ مدرسۀ بس بزرگی است، مدرسهای ناطق و گویا، گوش شنوا میخواهد و چشم عبرت بین، تا در لوح بنگاشتۀ آن ماجراها بخواند و در داستان گویای آن حادثهها را بشنود. تاریخ سنتهای متداوم در زندگی بشری است؛ با آنکه در زمانهای مختلف این سنن پدید میآیند ولی به دلیل قانونمند بودن قابل تکرارند و به همین خاطر قابل عبرت اندوختن، پیش بینی کردن و تصمیم گرفتن دربارۀ حوادث و چگونگی جریان آن.(عاشورا در آیینۀ تاریخ و ادب صفحه 7) |
تربیت | تربیت انسان سازی و به ثمر رساندن فرد است برای ساختن و بارور کردن جامعه و سیاست، ساختن جامعه به منظور رشد و شکوفایی توانایی ها و استعدادهای افراد و این دو، تربیت و سیاست، دو واقعیت همدوش هم است و موضوعات دیگر از این دو امر نشأت می گیرند و در متن و ذیل آنها جای دارند. (یادداشتها بر داشتها ص١٦٨) |
تربیت حماسی | غفلت از دمیده شدن روح حماسه، شور و اشتیاق برای دستیابی به اهداف بلند و آرمانهای متعالی، نسل آینده را کم اراده و دلخوش به لذایذ زودرس دنیوی می کند و آنها را از اندیشیدن و بالیدن در افق ارزشهای دینی و ملی باز می دارد(مصاحبه١٤مهر٩٤) |
تزکیه | تزکیه نفوس پیراستن رذایل از وجود انسان و آراستن او به گوهر کمال انسانی و به تعبیری به فعلیت رساندن قوای درونی و فطری انسان و تعدیل غرایز او برای تحقق حیات معقول و طیبه است.(یادداشتها بر داشتها صفحه 17) |
تعلیم کتاب و حکمت | آنگاه كه جام جان انسان، پاك از آلودگی و غبار و زنگار شد محل ریزش و فیضان كتاب و حكمت حق میگردد. كتاب و حكمت ماندگاری فرهنگ پاكی نشأت گرفته از آیات جلال و جمال حق را در چهرة تمدن جدید اسلامی، نشانگر است. دورة استقرار فرهنگ كه به زایش و توسعة ارزشها میانجامد و جان آدمها را بارور از طهارت و زلال رحمت الهی میگرداند نویدی بر اضمحلال تمدن جاهلی است كه خداوند از آن بهعنوان ضلال مبین یاد كرده است.(یادداشتها بر، داشتها صفحه 18) |
تلاوت آیات | نشان دادن جایگاه انسان در مجموعۀ هستی و توجه دادن او به استعدادها و تواناییهای خود و امکاناتی که خداوند در نظام احسن خلقت در اختیار او قرار داده است.(یادداشتها بر، داشتها صفحه 17) |
تلاوت قرآن | پسندیده آن است که به همراه ترتیل، تفسیر را و به هنگام قرائت ، تدبر را از یاد نبریم و برای أقامه ی نماز از پیش نیاز تمسک به کتاب الله مدد جوئیم که فرمود:" والذین یمسکون بالکتاب و أقاموا الصلوة انا لا نضیع اجر المصلحین /و آنان که به کتاب آسمانی چنگ می زنند و نماز بر پا می دارند، ما پاداش نکو کاران را تباه نمی گردانیم-أعراف ١٧٠" .اگر راه إصلاح نفس با روزه و نماز هموار است راه اصلاح جامعه را نیز با به صحنه کشیدن قرآن هموار سازیم.(یادداشتها برداشتها صفحه ١٠) |
تمدن -ویژگی تمدنها | ظهور و بالندگی تمدن های بشری در بستر فرهنگ صورت می گیرد.البته هر مدنیتی با فرهنگی که در بستر آن رشد و شکوفایی می یابد ارتباط تام وتمام دارد.تمدن مادی بر سازه های فرهنگ مادی قوام می یابد،همچنانکه تمدن متعالی از فرهنگ پیشرو و معنوی تغذیه می کند.تمدنها صورت استقرار یافته ی فرهنگها هستند که در رفتار و روابط فردی،اجتماعی،خانوادگی و تعامل با طبیعت و محیط زیست متجلی شده و بر اثرالتزام و تکرار نهادینه می گردند. |
تهجّد | تهجّد شبانه، یادآوری نام خداوند و بریدن از دیگران و پیوستن به او است؛ و در این پیوستن خداوند یگانه، آن پروردگار مشرق و مغرب وکیل و حامی ذاکر شبانگاهی خویش است.(یادداشتها بر، داشتها صفحه 224) |
توسعه/الگوی توسعه ی غربی | تفکیک تئوری توسعه از اصل ارزشها، نتیجه ی ناگزیرش کم عنایاتی به الگوهای ارزشیابی و اسلامی و دینی و ملی است. |