چرا کتاب درسی را ورق نمی‌زنید؟/ «اسرائیل باید محو شود» در کتب درسی

به گزارش گروه آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، حجت‌الاسلام والمسلمین محی‌الدین بهرام محمدیان معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی یادداشتی را در اختیار این خبرگزاری با عنوان «چرا کتاب را ورق نمی‌زنید؟ "اسرائیل باید محو شود"» قرار داده است:

مدتی است برخی از دوستان رسانه‌ای با ذره‌بین به حوزه کتاب‌های درسی می‌نگرند و درپی یافتن عیب و نقص و کاستی‌های آن هستند و شاید به عبارت صحیح‌تر دنبال سوژه‌هایی هستند که مخاطب جدیدی بیابند و یا با استفاده از آنها رقیب‌ سیاسی را زمین‌گیر کنند.

بنده در صدد این نیستم و ادعا نیز نمی‌کنم که کتاب‌های درسی عاری از عیب و به دور از هر اشکال و کاستی هستند. همچنان‌که در پی این نیستم که بگویم چرا روی اشکالات و کاستی‌ها تمرکز می‌شود؟ بلکه خود شدیداً معتقد به نقد و بررسی متون آموزشی و تربیتی و تولیدات سازمان پژوهش هستم و از روزی که مسئولیت این کار را به عهده گرفته‌ام علاوه بر شورای برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی، گروه نقد و ارزشیابی کتاب‌های درسی را نیز فعال کرده و حتّی خارج از مجموعه سازمانی از پژوهشگران و صاحب‌نظران اعم از حوزوی و دانشگاهی و به ویژه معلمان مجرب نیز دعوت به این کار نموده‌ایم.

امّا آنچه در این کوتاه نوشته‌ام می‌خواهم عرض کنم رعایت انصاف علمی و جوانمردی سیاسی و اخلاق حرفه‌ای در نقد و بررسی است. برنامه درسی در عین حال که به دروس متعدد در پایه‌ها و دوره‌های مختلف تقسیم می‌شود ولی یک کل به هم پیوسته و دارای ارتباط طولی و عرضی و اهداف اولّیه و ثانویه است. منتقدان محترم شایسته است این کًل یک پارچه را باهم به نظاره بنشینند و اشکالات وارده را تذکّر دهند که به مصداق هدیه و تحفه‌ای برای تکمیل باشد و گرنه‌ از هر جایی به زعم خود عیبی گزیدن و آن را بزرگ‌نمایی و با بلندگو پخش کردن هرگز رسالت روشنگری و اصلاح مشفقانه نیست.

انتظار می‌رود دوستان اهل نقد اعم از صاحبان قلم و بیان، حداقل چند صفحه پیشین و پسین را ورق بزنند، شاید خلاف مدّعای خود قرینه‌ای بیایند که از جاده انصاف خارج نشوند و فعل مؤمن را حمل بر صحت کنند. البته این مهم موقعی است که غرض اصلاح باشد و گرنه هر چقدر شخص خود را به بیراهه بزند می‌تواند طعمه بیشتری پیدا کند.

به عنوان مثال تغییر واژگان لاتین کتاب زیست‌شناسی به برابر نهاده‌های فارسی که مصوّبه فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی است، بهانه‌ای می‌شود تا کمپین دفاع از زبان علمی شکل بگیرد.

برخی نظرات قابل تأمل و استفاده برای فرهنگستان و آموزش و پرورش ارائه می‌دهند و برخی از نظرات نیز بدون پشتوانه، فقط بهانه‌ای برای کوبیدن است.

داستان جابه‌جایی یک پاراگراف از یک درس به عنوان حذف درس شهید فهمیده در کتاب درسی مطرح می‌شود و شاهد از کفر می‌آورند که این هم دلیل وابستگی به اسرائیل و یا فرمانبری از رژیم صهیونیستی است. چون رژیم صهیونیستی گفته است تا ایثار و شهادت و ... در کتاب‌های درسی است کار برجام پیش نمی‌رود.

اما شایع کننده این مطلب، بهتر از هرکسی می‌داند که اگر رژیم صهیونیستی به کتاب‌های درسی هجمه و حمله می‌کند و یا اعتراضی دارد و خط و نشانی می‌کشد، درست بر علیه همین کسانی است که خود متولی تولید کتاب‌های درسی هستند و چگونه می‌شود که یک دستگاه فرهنگی و یا یک مجموعه مدیریتی هم مبغوض دشمن باشند و هم برای رضایت دشمن قدم بردارد؟! و باز همین شایع کننده بهتر می‌داند که موضوع جهاد و ایثار و شهادت و شهید از کتاب درسی و حتّی همان درس مورد نظر نیز حذف و یا کاسته نشده است بلکه به لحاظ کمّی و کیفی بهبود یافته است.

امّا شاید نداند که موضوع شهید فهمیده علاوه بر اینکه در پایه سوّم با همان جمله معروف امام رضوان‌الله تعالی علیه آمده است،‌ در مطالعات اجتماعی پایه هفتم نیز قرار است با سازمان‌دهی جدید در درسی که موضوع آن تشکّل‌های دانش‌آموزی و بسیج دانش‌آموزی است به شهادت،‌ شهید حسین‌ فهمیده پرداخته شود.

البته اگر همین شخص منصف می‌بود، ولو اعتراض به حذف عنوان این درس می‌داشت حتماً شایسته می‌دید که به ارائه بهتر موضوع شهادت و ایثار و نام زیبای بسیاری از شهیدان اعم از سرداران و اسیران و بسیجیان در کتاب‌های درسی اشاره می‌کرد.

ولی نمی‌دانم چرا کتاب درسی به این مقدار ورق نخورده است؟

مطلب دیگری، به همت رسانه‌ای، به نمایندگان محترم القاء می‌شود که نام بلوچستان در نقشه کتاب درسی حذف شده است تا نمایندگان محترم نگران از آسیب دیدن وحدت ملّی شوند! اما این رسانه محترم یا نمی‌داند یا تذکر نمی‌دهد، نقشه‌هایی که به آن استناد کرده است نقشه‌های تاریخی دوره‌های ایلخانیان و غزنویان و ... است و در آن دوره‌های تاریخی منطقه سیستان و بلوچستان امروز، سیستان و مکران یا زابلستان یا نیمروز و قندوز نامیده می‌شده و یا اینکه حداقل متذکر نمی‌شود ایّهاالناس نویسندگان کتاب درسی جرمی بزرگتر مرتکب شده‌اند، علاوه بر بلوچستان، نام تهران و اراک و ارومیه و البرز را نیز نیاورده‌اند و یا اینکه مازندران را طبرستان نوشته‌اند و به جای استان تهران و پایتخت کشور نام «ری» را ذکر کرده‌اند.

در حالی که این رسانه می‌توانست به جای تولید نگرانی، حسّ همگرایی را ایجاد می‌کرد و می‌نوشت که در کتاب‌های درسی علاوه بر کتاب‌های تاریخ و جغرافیا و استان‌شناسی در دروس ادبیات نیز به اقدام ایرانی پرداخته شده است و حتی چهره‌هایی با لباس محلی بلوچی و زابلی تصویرگیری شده است.

امّا امروز، خبری مهم‌تر برای تکمیل حلقه تولید نگرانی و با تکمله‌ای به نام دولت تدبیر و امید مخابره می‌شود درسی به عنوان مسجد مسلمانان که بخشی از آن درباره نامه دو دانش‌آموز ایرانی و فلسطینی به همدیگر بود حذف شده است.

البته تا اینجای خبر درست است اما قسمت نادرست خبر این است که دشمنی با اسرائیل حذف شده است آنهم باز به توصیه رژیم صهیونیستی غاصب ولی نمی‌دانم چرا نویسنده و مخابره کننده این خبر تا پایان کتاب پیش نرفته است و یا اینکه اگر ملاحظه کرده است چرا به درس دوازدهم «روزی برای همه بچه‌ها» تصویر 9 اشاره نکرده است و یا کتاب درسی هدیه آسمان پنجم ابتدایی که همین سال باز تألیف شده است به درس چهاردهم صفحه 96 که صراحتاً در متن آمده است «اسرائیل باید از بین برود» اشاره نمی‌کند؟! شاید ذکر این نکته خلاف غرض اولیه باشد.

می‌خواهم از برادران ایمانی خودم درخواست کنم به جای ایجاد نگرانی در دل مردم بیایید دست در دست هم کاستی‌ها را جبران کنیم هر چند این کاستی متعلق به من نویسنده این کلمات باشد و من نیز تلاش می‌کنم برای ایجاد نشاط بیشتر در بین مردم، خوبی‌ها و توانایی‌های شما و توانایی‌های ملّتمان را بازگو کنم. البته بی‌انصافی است اگر این معنا را یادآور نشوم که در جابه‌جایی این درس از پایه چهارم به پایه پنجم در کتاب هدیه آسمان «قالب و مضمون قبلی» بهتر اثرگذارتر از متن جدید بوده است و این ضعف باید جبران شود و گروه درسی لازم است مورد بازخواست قرار گیرد.