نماز یکی از محورهای اساسی تربیت دینی نسل آینده

به گزارش خبرنگار روابط عمومی ستاد اقامه نماز، سی امین اجلاس سراسری نماز با عنوان «نماز نسل نو با تمرکز بر نقش مدرسه، مسجد، خانواده و دانشگاه در اواخر دی ماه به میزبانی استان زنجان برگزار خواهد شد. لذا با حجت الاسلام والمسلمین «محی الدین بهرام محمدیان»، مشاور ستاد اقامه نماز در امور برنامه ریزی و نماز نسل نو در این خصوص به گفت و گو نشسته ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.


برگزاری بیست و نه دوره اجلاس نماز چقدر توانسته جایگاه این فریضه واجب و انسان ساز را در جامعه ارتقاء دهد؟

معمولا برگزاری اجلاس های سراسری نماز مروری بر فعالیت ها، تبیین شرایط موجود و پیش بینی برنامه های آینده است البته عمده فایده ای که این اجلاس ها دارد این است که مانند اذان که فرد را متوجه نماز می کند این اجلاس ها هم مساله نماز را در نزد مسئولان مورد توجه قرار می دهد. اجلاس نماز، اذان فعالیت های نماز است. معمولا مسئولان و دستگاه های متولی در طول سال با توجه به کارها و مسئولیت های دیگری که بر عهده دارند، گاهی موضوع نماز به حاشیه رانده می شود لذا این اجلاس ها نماز را در کانون توجه مسئولان فرهنگی، اجرایی، سیاسی و اجتماعی قرار می دهد که به فراموش سپرده نشود بر همین اساس مسئولان دست اندرکار نماز در کنار هم جمع می شوند تا درباره مسئله نماز یک بازاندیشی داشته باشند. در واقع اجلاس سالیانه ی نماز فرصت در معرض دید و توجه همگانی قرار دادن نماز است.

تفاوت اجلاس سراسری نماز امسال نسبت به سال های گذشته دارد؟

اجلاس سراسری نماز امسال با یک تفاوت اندکی برگزار می شود. بعضی از همکاران می گویند: با یک تفاوت تحولی اجرا خواهد شد در حالی که من معتقدم باید بعد از اجرا ببینیم تحول آفرین بوده یا خیر. ولی امسال در شکل برگزاری اجلاس تفاوت هایی نسبت به سال های گذشته وجود دارد. دوستان ما پیش بینی کردند که اشخاص شرکت کننده از مقامات و صاحب نظران در اجلاس به جای سخنرانی های کلی و عمومی که معمولا در مجامع دیگر به غیر از اجلاس هم می توان آنها را مطرح کرد، گزارش خود را ارایه دهند. یک آنچه وظایف و مسئولیت هایی که بر عهده آنها بوده و در سند بالادستی و پیام های مقام معظم رهبری پیش بینی شده بود شامل چه مواردی بوده ثانیا چه مقدار از آنها محقق شده است، یعنی گزارش تحقق این ماموریت ها و مسئولیت ها داده شود.

سومین نکته اینکه فاصله آنچه که مورد نظر بوده و آنچه که محقق شده چقدر بوده، چه کارهایی قرار بوده اجرایی شود و چه ماموریت هایی را این مجموعه موظف بوده به سرانجام مقصود برساند که بعضی از اینها زمین مانده اند لذا چرایی این ماندن و چرایی نرسیدن به نتیجه مشخص و مورد بررسی قرار گیرد. آیا امکانات مناسب نبوده یا شرایط باعث ایجاد مزاحمت شده است یا اینکه اصلا در سیاست گذاری، سیاست گذاری خوبی صورت نگرفته است لذا یک بازنگری نسبت به آنچه اتفاق نیفتاده داشته باشیم و برای آینده چه برنامه ای لازم است؟ آیا همه آنچه که مانده باز باید پی گیر باشیم تا اتفاق بیفتد یا اینکه تغییر شرایط باعث شده که ما تغییر راهبرد و تغییر تاکتیک دهیم. بنابراین هدف این اجلاس انجام اقدامات و تدارک طرح جدید برای سال های آینده است.

در خصوص نامگذاری سی امین اجلاس سراسری نماز با عنوان «نماز نسل نو با تمرکز بر نقش مدرسه، مسجد ، خانواده و دانشگاه توضیح دهید؟

عنوان سی امین اجلاس سراسری نماز «نماز نسل نو با تمرکز بر نقش مدرسه، مسجد، خانواده و دانشگاه» است. خانه به عنوان پایه اصلی تربیت نسل، مدرسه به عنوان مرکز آموزشی و تربیتی و مسجد کانون واسط بین خانه و مدرسه و دانشگاه برای حضور نسل جوان در عرصه نخبگی است که این چهار حوزه مورد توجه است ضمن اینکه تعداد دستگاه های متولی برای این کار زیاد است، مانند صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت بهداشت، سازمان تبلیغات، کانون های فرهنگی هنری مساجد، مرکز رسیدگی به امور مساجد، ائمه جمعه، مجموعه های فعال در حوزه خانواده، ورزش و جوانان همه از جمله نهادهایی هستند که در کشور ما به موضوع خانواده و جوان توجه دارند و لذا اینها باید در برنامه ها، مسئولیت ها و ماموریت های اصلی خود به موضوع تربیت دینی نسل نو توجه داشته باشند.

از نظر شما محورهای اساسی در تربیت دینی نسل نو چیست؟

یکی از محورهای اساسی تربیت دینی نسل آینده، نماز است. نماز نماد دین داری و دین باوری نسل جوان می باشد، بنابراین باید به این مسئله توجه شود. به نظرم نسل جوان را باید با سلایقش شناخت و فاصله ای که ما به عنوان نظر کارشناسی بیان می کنیم، این فاصله را با امکانات موجود بسنجیم و از آنجایی آغاز کنیم که مطلوب نسل جوان هم است.

به اعتقاد بنده در فعالیت های فرهنگی سه دایره داریم؛ یک لوازم فرهنگی یا لوازم دینی که اینها شامل ضروت ها می شود که باید کارشناسان و متخصصان این موضوع آن را ارایه دهند مانند حوزه های علمیه، برنامه ریزان آموزشی و تربیتی این ضرورت ها را آنها تشخیص می دهند که نسل آینده چگونه باید باشد. دایره دوم سلیقه و گرایش های مخاطب است. چون مخاطبان ما یک گرایش ها و ذائقه ای دارند. دایره سوم، دایره امکانات و فرصت های ماست. لذا در مباحث فرهنگی، دینی و اعتقادی یک ضرورت ها، دو ذائقه ها و سه امکانات را باید مورد توجه قرار دهیم. ما این سه دایره را باید به قدری روی هم بگذاریم و بچرخانیم که هر سه آنها بر روی هم منطبق باشند. یعنی هم ذائقه و ضرورت درست باشد و هم ما امکانش را داشته باشیم. اینها نقطه شروع اقدامات ماست که از کجا باید آغاز کنیم.

بنابراین برای کار کردن در حوزه جوانان و نسل نو باید هم ضرورت ها و هم اولویت های ضروری را بشناسیم که کدام یک برای ما ضرورت دارد؛ باور یا رفتار؟ اگر باور خود را اصلاح نکنیم رفتار معنایی نخواهد داشت. اگر باور را درست نکنیم رفتارها، موسمی و مقطعی می شوند لذا ابتدا باید باورها را درست کنیم، سپس بیاییم در اصلاح رفتارها ببینیم از کجا شروع کنیم. نسل جوان ما کدام رفتار را زودتر می پذیرد تا آن را انجام دهیم؛ مثلا در شعائر و مناسک، چون امکانات ما محدود است ضمن اینکه باید به امکانات توجه داشته باشیم لذا باید ظرف امکانات خود را هم اولویت بندی کنیم. مثلا شاید بگویم برای شروع اقدامات خود از شب شعر آغاز کنیم که برای این هم یک منابع خاصی نیاز است که نداریم لذا باید ضرورت را شروع کنیم. آنچه باید کرد ضرورت ها باشد سپس از کجا آغاز کنیم، سلایق و به اضافه امکانات مان باشد.

بعضی از متصدیان فرهنگی ذائقه های نسل جوان را نمی شناسند

بعضی از متصدیان فرهنگی متاسفانه ذائقه های نسل نو را نمی شناسند و اولویت ها و ضرورت ها را به خوبی تشخیص نمی دهند که این اولویت و ضرورت باید خوب تعریف شود تا ببینیم چه چیزی را باید اول در اولویت امر قرار دهیم. کانون توجه نسل نوی ما در کجا باید جذب شود؟ مثلا فرض کنیم نسل ما یک سوالی دارد، وقتی به آنها می گوییم نماز بخوانید، می گویند ما برای چه چیزی باید نماز بخوانیم، جواب این چه چیزی را ما باید به خوبی پاسخ دهیم نه اینکه فقط بگوییم نماز بخوان تا مسلمان باشی، این درست نیست یا نماز بخوان که جلوی فساد و فحشا گرفته شود. همه اینها درست است اما باید به ظرفیت عقلی و فکری مخاطب هم باید توجه نمود.

با وجود گذشته چهار دهه از انقلاب در تعمیق و نهادینه کردن باورهای دینی چقدر موفق عمل کرده ایم؟

اینکه موفق نبودیم درست نیست. قبل از انقلاب تعداد دانش آموزان نماز خوان در مدارس بسیار کم بود. در حالی که امروزه نسل جوان ما هم از لحاظ فهم و درک و شعور و هم از لحاظ احساسات مذهبی رشد خوبی داشته اند. در همین مراسم و مناسک هایی که در ایام محرم و اعتکاف برگزار می شوند، حضور پرشور جوانان را به خوبی مشاهده می کنیم که چقدر جوانان گرایش دینی دارند و انصافا هم در میان کسانی که این گرایش را دارند، ریشه های عمیق هم پیدا شده است.

اما نکته قابل توجه این است که انسان موجودی کاملا منفعل نیست که یک فردی از بالا دستور دهد یا تبلیغ نماید و این مخاطب همه آنها را بگیرد. انسان منفعل نیست، گاهی اوقات یک چیزهایی را می پذیرد اما در واپسین لحظات یک دفعه گرایشش تغییر می کند. ما از یک طرف روی نسل نو کار می کنیم، تبلیغات دشمنان هم از سوی دیگر موثر است، گاهی اوقات آنها در حوزه معرفت دینی، رفتار یا گرایش های دینی با تولید شبهه های روزانه می خواهند جوانان ما را به چالش بکشند که ذهن جوانان ما هم درگیر می شود. واقعا بعضی از سوال هایی هم که می پرسند سوالات به جایی است، از آثار و تاثیرات روحی – روانی می پرسند. ما باید کاری بکنیم که بتوانیم این شبهه ها را بزداییم و این سوال ها را پاسخ دهیم و این گرایش ها را منطبق با فطرت شان تنظیم کنیم، یعنی در گرایش های فطری، اخلاق بهترین کاربرد را دارد.

ملاحظه کردید در زندگی ائمه اطهار (ع) و معصومین (ع) آنها بیش از آن که استدلال های فلسفی کنند اخلاقشان مخاطبان را تحت تاثیر قرار می داده لذا ما باید به یک نهضت اخلاقی در درون خودمان برگردیم. یعنی آنهایی که مدعی اسلامیت و ایمان هستند رفتارشان به گونه ای باشد که باعث گرایش دیگران به رفتارشان باشد.