دربارۀ شهید دکتر بهشتی

سخن گفتن از شهید آیت‌الله دکتر سیدمحمد حسینی‌بهشتی، تکلیف سختی است، مخصوصاً برای من که عمدۀ شناختم از آن بزرگوار، از لابه‌لای اوراق کتاب‌ها و با شنیدن خاطره‌ها و گفته‌های دیگران میسر شده است و تنها افتخارم این است که چند صباحی پای درس شناخت ایشان نشستم و مدت کوتاهی سیما و صدای او را از تلویزیون دیدم و شنیدم. اما مطالعۀ آثار او و تأمل در اندیشۀ او نعمتی است که خداوند مرا از آن بهره‌مند ساخته است.
شهید بهشتی از جمله عالمانی است که فقدان و مصداق ثلمه‌ای بود که در حدیث شریف‌ نبوی از آن یاد شده است و این ثلمه در بنیاد انقلاب و امت اسلام جبران‌ناشدنی است. سابقۀ علمی آن بزرگوار در حوزۀ علمیه و دانشگاه بسیار درخشان است و آثار و خدمات علمی از اندیشۀ قویم و رأی روشنگر و جان‌مایه‌ای غنی از ایمان دارد. این دانش‌آموخته حوزۀ علوم دینی، در فقه و اصول و ادبیات و در فلسفه و کلام سرآمد و از دانش‌های رایج مدرسۀ جدید، بهره‌مند و در انتقال مفاهیم به دیگران گشاده‌دست و در زبان و تدبیر و مدیریت امور توانمند و بی‌بدیل. شاهد سخن، اداره جلسات مجلس خبرگان قانون اساسی، تدبیر و تنظیم امور قوه قضائیه در دو سال اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حضور پرنشاط و تأثیرگذار او در سیاست و بنیان‌گذاری خط‌ ارزشی و مکتبی کشور در آن سال‌های آغازین انقلاب اسلامی است.
شهید بهشتی در عرصۀ تبلیغ دین و آموزش آن و تربیت نفوس و کادرسازی برای سازمان مدیریت کشور بر اساس الگوهای دین ممتاز بود. سابقۀ او در تأسیس دبیرستان دین و دانش و مشارکت در بنیان‌گذاری مدرسۀ حقانی بر اساس روش جدید آموزشی و ارائه طرح آموزشی و تحقیقاتی جدید در حوزه علمیه آن روزگار و عزیمت به اروپا برای تبلیغ و ساماندهی مراکز فعالیت‌های دینی و اسلامی تلاش برای ماندگاری و پایداری مرکز اسلامی امام علی (ع) در هامبورگ که امروزه آثار و نتایج آن روشن‌بینی و آینده‌نگری به وضوح دیده می‌شود؛ نشانه‌های فهم عمیق و صائب این عالم متعهد و مسئول و زمان‌شناس است. در اندیشۀ شهید بهشتی، اعتقاد به خدا و باور به معاد و خدمت به خلق خدا موج می‌زد. او بیگانه از زمان و فارغ از مقتضیات روزگار و نیازهای زمانه نبود. به همین علت بود که با تمام وجود برای خدمت به دین خدا و اسلام و بندگان خدا و مسلمانان کمر بسته بود. او به واقع شیفتۀ خدمت بود. مروری به اندیشه‌های بهشتی در عرصه‌های مختلف و بازخوانی روایت خدمت او در این عرصه‌ها، نشان صداقت او در گفتار و کردار و ثبات پندار و اندیشۀ او بی‌هیچ نیازی به شاهد غیر است. او اسلام را به تمام معنا باور کرده بود و به توانمندی اسلام و قرآن در ادارۀ جامعۀ انسانی اصرار می‌ورزید. حکم‌الهی را بر هر چیزی ترجیح می‌داد. همچنان‌که از ارتجاع و جموداندیشی احتراز می‌کرد، دربارۀ افتادن به دام التقاط و روشن‌فکرمآبی وارداتی نیز هشدار و پرهیز می‌داد. آثار علمی مکتوب و به جا مانده از شهید بهشتی، هر چند به شماره زیاد نیست اما به کیفیت و چگونگی پرمایه و ارزشمند و اثرگذار است. البته باید تأسف خود را از کم‌توجهی برخی از مسئولان فرهنگی و آموزشی به کتاب‌های ارزشمند شهید بهشتی چون «شناخت اسلام»، «خدا از دیدگاه قرآن»، «شناخت» (مجموعه درس‌های آن بزرگوار) اظهار کنم و همچنین از دوستداران اندیشۀ انقلاب اسلامی بخواهم که به انتشار سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها و مذاکرات ایشان در جلسات مهمی همانند مجلس خبرگان، مسئولان قوه قضائیه و شورای انقلاب اهتمام ورزند چراکه شناسایی ریشه‌های انقلاب اسلامی بدون مطالعه آرا و اندیشه‌ شخصیت‌های همانند بهشتی، مطهری، باهنر و ... به‌صورت همه جانبه میسور نیست.