برخی می خواهند آموزش و پرورش رسمی کشور را از چشم بیندازند

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با تأکید بر اینکه تعلیم و تربیت، دستگاه سیاسی و حزبی نیست و نباید با آمد و رفت دولت‌ها، سیاست‌ها عوض شود، گفت: تراز ما در تدوین محتوای آموزشی، سیاست‌های رهبری، سند تحول و برنامه درسی است.

به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محی‌الدین بهرام محمدیان رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در برنامه پرسشگر در پاسخ به این پرسش که «کتاب درسی ایده‌آل از نظر آموزش و پرورش چه ویژگی دارد؟»، اظهار داشت: کتاب درسی جزئی از برنامه درسی است و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، درسی را تدوین می‌کند که بخشی کتاب و بخش دیگر رسانه‌هایی مانند مجلات، تولید محتوا، فضای اینترنت، سایت و سامانه رشد است.

* تلاش کردیم سلطنت کتاب درسی را به جمهوریت برنامه درسی تبدیل کنیم

وی ادامه داد: برنامه درسی تکلیف کرده است تا به صورت بسته آموزشی مجموعه‌ای را آماده کنیم که بخشی کتاب درسی است و تلاش کرده‌ایم سلطنت کتاب درسی را به جمهوریت برنامه درسی تبدیل کنیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه برنامه درسی مطلوب، برنامه‌ای است که اولاً تفکر و خلاقیت را فراهم کند، افزود: آنچه امروز در برنامه درسی تعقیب می‌کنیم، عناصر تفکر و خلاقیت، زمینه‌سازی، ایمان درونی، علم به معنای پرسشگری و تبدیل علم به ‌عمل و اقدام است؛ این علم و عمل مبتنی بر اخلاق پسندیده است تا این پنج عنصر بتوانند عناصر ارتباطی و روابط دانش‌آموز را تنظیم کند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدیان اضافه کرد: این عناصر ارتباطی، ارتباط با خود، ارتباط با خلق، ارتباط با نظام آفرینش و در نهایت ارتباط با خداست؛ ضمن اینکه برنامه درسی باید چگونه دستیابی به حیات طیبه را جواب دهد و رویکرد ما شکوفایی فطرت است.

وی با اشاره به 11 حوزه یادگیری، یادآور شد: اولین حوزه، تفکر و حکمت و حوزه‌های دیگر عبارتند از معارف اسلامی، قرآن و عربی، زبان فارسی، ریاضیات، علوم تجربی، بهداشت و سلامت، فرهنگ و هنر، مطالعات اجتماعی، کار و فناوری، سبک زندگی و زبان‌های خارجی است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بیان داشت: این حوزه‌ها در دوره ابتدایی به صورت تلفیقی است و در دوره اول متوسطه مجموع آنها مستقل می‌شود و در دوره دوم متوسطه نیز به دلیل آنکه آموزش و پرورش عهده‌دار آموزش نیمه‌تخصصی دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه و بازار کار است، رشته‌ها جدا می‌شوند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدیان تصریح کرد: در دوره دوم نظری، رشته‌ها شامل ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی و معارف است؛ ضمن اینکه شاخه‌های کاردانش و فنی و حرفه‌ای نیز وجود دارد که 250 رشته برای این شاخه‌ها پیش بینی شده است، اما در حال حاضر 170 رشته دایر دارد.

وی در خصوص تغییرات کتاب درسی گفت: تحول یعنی اینکه نسبت به وضع موجود راضی نیستیم و وضع مطلوب می‌خواهیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بیان داشت: آموزش و پرورش ما فاقد فلسفه خودی بود؛ یعنی نظام تعلیم و تربیت مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی نبود و نظام آموزشی عاریتی گرفته بودیم.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدیان ابراز داشت: در حال حاضر بر اساس پژوهش‌هایی که در طول 6 سال که تغییر محتوای آموزشی صورت گرفته است، انجام داده‌ایم؛ به این شکل است که دانش عمومی، تفکر و خلاقیت و نوآوری دانش‌آموز بر اساس برنامه درسی جدید ارتقا یافته است.

وی عنوان کرد: در حال حاضر دانش‌آموز در ساعات گفت‌وگو، حرف‌های خود را می‌زند؛ برای نمونه در درس فارسی دانش‌آموز باید گفت‌وگو و صحبت کند که این کار با نظارت معلم صورت می‌گیرد؛ ضمن اینکه درس ریاضیات مبتنی بر حل مسئله شده است؛ یعنی می‌تواند مسئله، جواب‌های متنوعی داشته باشد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به محتوای کتاب در پایه ششم، خاطرنشان کرد: در این پایه درس تفکر و پژوهش را داریم و دانش‌آموز باید در برابر پدیده‌ها نظر بدهد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدیان در خصوص «حجم بالای کتاب‌های درسی و ضرورت توجه به فکر و خلاقیت دانش‌آموزان»، تصریح کرد: متناسب‌سازی برنامه درسی، جزء برنامه‌های سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی است.

وی گفت: برنامه درسی را با ساعت آموزشی مورد مقایسه قرار می‌دهیم و مطالعات تطبیقی نیز انجام می‌شود، اما آیا حجم کتاب زیاد است، چگالی دروس و یا ضریب سختی کتاب‌ها بالاست و یا ناشی از متغیرهای دیگر است؟

*هر 1.5 صفحه کتاب، 1.5 ساعت زمان نیاز دارد

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: در حال حاضر برای 1.5 صفحه کتاب درسی، یک ساعت جلسه درسی در نظر گرفته می‌شود؛ ضمن اینکه بر اساس برنامه درسی باید راهنمای برنامه داشته باشیم.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان با تأکید بر اینکه باید بر اساس نیازهای کشور و مباحث علمی برنامه‌ریزی کنیم، تصریح کرد: در عین‌حال که می‌خواهیم به لحاظ آموزشی در سطح منطقه رتبه اول را داشته باشیم، باید این نکته را نیز ببینیم کشورهای متناسب ما، چه چیزی را ارائه می‌دهند.

وی با اشاره به میزان زمان کلاس‌های درسی، یادآور شد: بر اساس سند برنامه درسی ملی، هر جلسه آموزشی برای پایه‌های اول، دوم و سوم ابتدایی 45 دقیقه، کلاس چهارم و پنجم 50 دقیقه و برای متوسطه، 55 دقیقه است اما متأسفانه در حال حاضر در مدارس دو جلسه با هم ادغام شده و مدت آنها 100 دقیقه می‌شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اضافه کرد: این 100 دقیقه تبدیل به 90 دقیقه رسمی می‌شود و این مقدار نیز به 70 دقیقه می‌رسد؛ یعنی در هر جلسه 30 دقیقه را کم می‌کنیم.

به گزارش فارس، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان در خصوص اینکه «آیا رویکرد آموزش و پرورش به سمت چابک شدن و لاغرشدن کتاب‌هاست؟»، تصریح کرد: بله، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وظیفه‌اش متناسب‌سازی است، اما آیا تکلیف دانش‌آموز علاوه بر کتاب درسی، کتاب دیگری است؟ چرا دانش‌آموز کتاب کمک‌درسی می‌گیرد؟ در نتیجه اگر زمان موجود نیست، چرا دانش‌آموز کتاب کمک‌درسی استفاده می‌کند؟

وی متذکر شد: در حال حاضر برخی خانواده‌ها از مدرسه فرزندانشان انتظار دارند تمام زمان او را پر کند و مدارس غیردولتی، بخشی از پولی که می‌گیرند برای ساعت فوق‌العاده درسی است.

*کتاب درسی نیازی به حل المسئله ندارد/محتوای کتب برای استعداد متوسط نوشته شده است

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با تأکید بر اینکه مدعی هستم کتاب درسی کفایت می‌کند و هیچ‌کدام از کتاب‌ها به کمک‌آموزشی به‌عنوان حل‌المسئله نیاز ندارند، افزود: کتاب‌های درسی برای استعداد متوسط نوشته شده است و استعداد غیرمتوسط پایین در مدارس ویژه‌ای اداره می‌شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدیان با اشاره به اینکه استعدادهای بالاتر در مدارس استعدادهای درخشان است، گفت: اگر دانش دانش‌آموز بخواهد بالاتر برود، حل‌المسائل نمی‌خواهد؛ بلکه کتاب‌های مطالعاتی و فرهنگی نیاز دارد، اما برای اینکه آمار بدهیم چقدر دانش‌آموز در مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی قبول شده‌اند، هر کدام از این دانش‌آموزان کتاب و جزوه‌ای دارند.

وی با تأکید بر اینکه کتاب‌های کمک‌آموزشی مطالبی زائد بر آنچه کتاب درسی دارد، دارند، گفت: برای نمونه در آزمون «تیمز» و «پرلز» در خصوص درس ریاضی و علوم مطالعه می‌کنیم و اینکه ما در چه سطحی هستیم و دیگران چه کاری انجام می‌دهند.

*باید در دوره ابتدایی 850 ساعت آموزشی داشته باشیم

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی یادآور شد: در این خصوص بسیاری از مطالب ما از دیگران کمتر و در بعضی جاها نیز بیشتر است، اما مسئله و مشکل ما بحث ساعت آموزشی است؛ باید در دوره ابتدایی 850 ساعت، ساعت آموزشی داشته باشیم اما این مقدار اجرا نمی‌شود.

*باید در آموزش به هر دانش‌آموز 2 تا 3 دقیقه فرصت داده شود

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان افزود: روش آموزش، روش فعال است؛ یعنی باید حداقل در هر ساعت آموزشی 2 تا 3 دقیقه زمان به هر دانش‌آموز اختصاص دهیم؛ حال، در کلاسی که 15 تا 23 دانش‌آموز داریم، این اجرا می‌شود؟ در حال حاضر در کلاس بعضی از مدارس 35 تا 36 دانش‌آموز وجود دارد و معلم از نظر زمان دچار مشکل است.

وی با اشاره به اینکه برخی معلمان که جابه‌جا می‌شوند، آموزش لازم را در آن درس ندیده‌اند، گفت: امسال یکی از مطالعاتی که به پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش سفارش داده‌ایم، بررسی تطبیقی حجم کتاب‌های درسی با متغیرهای مختلف است؛ مانند تعداد دانش‌آموز و تعطیلات تحمیلی که صورت می‌گیرد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در خصوص «حجم بالای مطالب درسی مانند فرمول‌های درس ریاضی»، گفت: بنده هزار و 150 عنوان کتاب درسی را ورق زده‌ام؛ در نتیجه بسیاری از مباحث تعدیل و برخی نیز با مطالب آموزشی دنیا سنجیده شده است.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان عنوان کرد: برخی از همکاران می‌گویند ساعت درسی کم است و بنده پاسخ می‌دهم؛ کدام ساعت درسی را باید حذف کنیم؟ در نتیجه آنها می‌گویند باید ساعت درسی را افزایش دهیم؛ حال سؤال ما این است که کدام مباحث درسی را حذف کنیم؟

وی با بیان اینکه برخی فکر می‌کنند کتاب درسی یک بار برای همیشه است، تأکید کرد: کتاب درسی یک بار برای همیشه نیست؛ ضمن اینکه وقتی برنامه درسی را تعریف می‌کنیم، ابتدا اعتباربخشی و سپس اجرای آموزشی صورت می‌گیرد و این برنامه، 5 سال ادامه پیدا می‌کند و مجدداً باید مورد ارزشیابی قرار گیرد.

* کتاب‌های پایه‌های اول، دوم و سوم ابتدایی بازنگری می‌شود

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی افزود: در حال حاضر کتاب‌های درسی در دوره جدید تقریباً به مرز 5 سال نزدیک می‌شود و باید پایه‌های اول، دوم و سوم ابتدایی بازنگری شود که در این بازنگری حجم کتاب، چگالی دروس و ضریب دشواری و رابطه طولی دروس و رابطه افقی مورد بررسی قرار گیرد که امیدواریم این کار انجام شود.

*فرهنگ ایثار و شهادت و شهید فهمیده حذف نشده است

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان در خصوص «ادعای حذف فرهنگ ایثار و شهادت و مباحث مربوط به شهید حسین فهمیده از کتاب درسی»، تأکید کرد: نه درس شهید فهمیده حذف شده است و نه فرهنگ ایثار و شهادت و اساساً چنین چیزی امکان ندارد.

وی تصریح کرد: برخی در صدد این هستند که آموزش و پرورش رسمی کشور را از چشم بیندازند و در برخی اوقات نیز دوستان خودی در این پازل پیچیده، بازی و نقش‌آفرینی می‌کنند.

*کنکور هدف تربیتی را مخدوش می‌کند/صدا و سیما کنکور را تبلیغ می‌کند

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اظهار داشت: کتاب درسی هدف سریع و پنهان دارد، اما کنکور هدف تربیتی را مخدوش می‌کند. حال، این پرسش مطرح است که چه کسی عطش کنکور را زیاد می‌کند که پاسخ می‌دهیم، آموزشگاه‌های کنکور هستند؛ می‌پرسیم چه کسی آن را تبلیغ می‌کند که این کار توسط صداوسیما صورت می‌گیرد و پرسش دیگر، این است که چه کسی این امتحانات را به پایه‌های پایین‌تر تسری می‌دهد که پاسخ آن نیز آموزش و پرورش است و این یک پازل است.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان گفت: موضوع دیگر این است که چه کسانی در بیرون اظهار می‌کنند آموزش و پرورش، ایدئولوژیک است و یا چه کسانی مدارس خاص تأسیس می‌کنند که این موضوع با سند تحول مغایرت دارد و این یک مجموعه پازل پیچیده‌ای است، باید ببینیم هر کس چه مسئولیتی دارد و چه مقدار ناآگاهانه خودمان در درون نظام آن را تشدید می‌کنیم.

وی در ادامه یادآور شد: افرادی می‌گویند درس شهید فهمیده در کتاب «هدیه آسمانی» پایه ششم در سال 95-94 حذف شده است و ما وقتی این دو کتاب را مورد مقایسه قرار می‌دهیم، می‌بینیم که این‌طور نیست.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اظهار داشت: آنها ابتدا گفتند مفهوم ایثار و شهادت حذف شده است که این‌طور نبود، بعد گفتند درس شهید فهمیده حذف شده، اما باز حذف نشده بود. سپس گفتند جمله مربوط به امام(ره) حذف شده، درحالی‌که این جمله در پایه سوم ابتدایی و پایه ششم وجود دارد و جمله امام(ره) را به پایه هفتم و در بخش تشکل‌های دانش‌آموزی و بسیج دانش‌آموزی آورده‌ایم.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان بیان داشت: در درس سوم کتاب هدیه‌های آسمانی، درس حضرت قاسم(ع) وجود دارد و در همین درسی که اعلام شده که حذف شده است، فعالیت جدی مطرح شد و اینکه چه شباهتی بین رفتار حضرت قاسم(ع) در روز عاشورا و شهید حسین فهمیده در دوران دفاع مقدس وجود دارد.

وی خاطرنشان کرد: حال آیا این یک فعالیت جدی نیست؟ آیا این در کتاب درسی کاهش داده شده است؟ در نتیجه باید بعضی افراد در این خصوص منصف باشند.

به گزارش فارس، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تأکید کرد: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و دستگاه تعلیم و تربیت، دستگاه سیاسی و حزبی نیست و نباید باشد؛ بلکه دستگاه ملی است که نباید با آمد و رفت دولت‌ها سیاست‌هایش عوض شود و این طور نمی‌شود.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدیان افزود: در حال حاضر تراز ما در تدوین محتوای آموزشی بر اساس سیاست‌های کلی رهبر معظم انقلاب، سند تحول آموزش و برنامه درسی است؛ ضمن اینکه صدا و سیما باید نمایشگاه تصویری بگذارد تا ببینیم که در حال حاضر در هزار عنوان کتاب درسی، چند هزار صفحه در خصوص سیاست‌های ابلاغی سالانه رهبر معظم انقلاب مانندنام‌گذاری سال، سیاست‌های جمعیتی، مهندسی فرهنگی، سیاست اشتغال، محیط‌زیست و فرهنگ ایثار و شهادت داریم.