حقوق کودکان ١

١-متن این مقاله به عنوان سخنرانی در جمع راهپیمایان جهانی اعتراض به کار کودکان از فیلیپین تا ژنو (٦ اردیبهشت ١٣٧٧ مطابق با ٢٦ آوریل ١٩٩٨)ارایه شده بود.
بسم الله الرحمن الرحیم
آقایان و خانم ها ، حضار محترم ، از دیدار شما خوشحال هستم و حضور شما را در کشور جمهوری اسلامی ایران گرامی می دارم و به تک تک میهمانان محترم خیر مقدم می گویم.
حرکت شما نشانگر این است که وجدانهای بیدار دنیا و فطرت پاک انسانها با هر چه نشان کژی و انحراف و ظلم و ستم و تجاوز و تعدی به مقام انسان را دارد، مخالف است و در مقابل آن می ایستد.
من حرکت شما را گاهی بسوی رفع تبعیض و ستم و اقدامی در جهت إیجاد فضای صلح و امنیت می دانم.در سالهای اخیر موضوع حقوق انسان و حقوق کودک یکی از مسائل پر مباحثه ی مجامع بین المللی بوده است.از سال ١٩٢٤ میلادی به این طرف که إعلامیه ی حقوق کودک در ژنو صادر شد و درسال ١٩٥٤ میلادی که این إعلامیه از سوی مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید، قدم هایی در جهت اجرای آن برداشته شده است. بعد از آن سازمان ملل ، کنوانسیون حقوق کودک را به تصویب رساند و کشورهایی به این کنوانسیون پیوسته اند. اما با تأسف باید بگویم که این کنوانسیون تأثیر سازنده ای در بهبود وضعیت کودکان و نوجوانان مخصوصاً در کشورهای فقیر و توسعه نایافته نداشته است.کودکان ونوجوانان بیش از نصف جمعیت دنیا را تشکیل می دهند اما تضمینی بر رعایت حقوق آنان از سوی بزرگسالان أعم از پدر و مادر و دولتها وجود ندارد. از سوی دیگر علیرغم اینکه در مواد کنوانسیون، نشانه هایی از دلسوزی و علاقمندی به حفظ و صیانت حقوق کودکان در جهت دستیابی به رفاه و امنیت به چشم می خورد ولی باز هم با تأسف، قدرتهای سلطه گر از همین مقررات به عنوان أسلحه ای برای تحمیل فشارهای سیاسی و اقتصادی به ملتها استفاده می کنند.
من به عنوان یک شهروند مسلمان إیرانی، که با آرمانهای و اعتقادات اسلامی بزرگ شده أم، دریافته ام که از دیدگاه إسلام علاوه بر وضع قوانین و مقررات، ارائه ی الگوها و نمونه و فضا سازی برای اجرای قانون و رفع موانع نیز لازم است.اسلام کودکان را محبوب و دوست داشتنی شمرده است.از آنها به عنوان گل های زندگی که مایه ی نشاط و سرزندگی حیات بشری است یاد می کند و می گوید از فرزندان و کودکان بوی بهشت به مشام می رسد.این ها سخنان پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله است.ایشان زمانی این سخن را گفته اند که دختران را زنده به گور می کردند، کودکان را به عنوان برده خرید و فروش مى کردند و رحم و شفقت از بین رفته بود. مهربانی کردن با کودکان را ننگ می دانستند.اما پیامبر اسلام به جای آن نظام جاهلی، تمدنی نوین إیجاد نمود که همه ی این أفکار و اندیشه های ناروا را دگرگون ساخت.او کودکان را مایه ی رحمت خداوند و نعمت الهی شمرد و تبسم کردن به چهره ی کودک و دست لطف بر سر کودک کشیدن را موجب نزول رحمت خدا می دانست.
خانمها و آقایان
از دیدگاه اسلام و در حقوق و فقه اسلامی که مبنای قوانین مدنی کشور ماست، حقوق زیادی برای کودکان وضع شده است که مراعات بخشی از آنها حتی به پیش از دوره ی تولد نوازد مربوط می شود. زیرا اسلام تکوین شخصیت کودکان را به پیش از تولد نیز مرتبط مى داند.
دوست دارم از فرصت استفاده کرده به عناوین بخشی از آنچه در اسلام به عنوان حقوق کودکان و فرزندان مطرح شده است ، اشاره کنم.
١-حق داشتن پدر و مادر شایسته:
اسلام کودک را محصول زندگی مشترک پدر و مادر می داند.پدر و مادری که بر أساس پیوند ازدواج در کنار هم قرار گرفته و کانون پر مهر ومحبتی به نام خانواده را تشکیل داده اند. خانواده از دیدگاه اسلام محبوب ترین بنیاد و بنیان اجتماعی است و حکمت تشریع و إیجاد نسبت ازدواج علاوه بر پاسخگویی به نیاز فطری به زندگی همراه با زوج، تضمین کننده ی بقای نسل است.
٢-حق برخورداری از سلامت جسم و روان:
اسلام به هر آنچه که سلامت جسمی و روحی کودک را تضمین کند، توصیه کرده و از هرچیزی که سلامت کودکان را به لحاظ روحی و جسمی به مخاطره می اندازد،جلو گیری می کند.توصیه های مختلف درباره ی رعایت ژنو یک، بهداشت ازدواج، بهداشت خانواده، تغذیه ی مادر در دوران بارداری ، تغذیه ی نوزادان، مراقبت های پایش رشد در دوره ی کودکی ....،همه نشان اهمیت موضوع است.
٣-حق تغذیه با شیر مادر
٤-حق نامگذاری نیکو وشایسته ، که مراعات شخصیت و منزلت انسانی کودک بشود.
٥-شناسایی حق تابعیت خانوادگی
٦-حق تأمین امنیت شخصی و اجتماعی کودک
٧- حق تربیت نیکو و آموزش
٨-حق حضانت و سرپرستی کودک
٩- حق بازی کردن کودک
١٠- حق مهر ورزی و محبت به کودکان
١١- حق ورزش و تربیت بدنی
١٢- حق آموزش مهارتهای زندگی
١٣- حق ازدواج فرزندان
آنچه من ذکر کردم عنوان های بخشی از حقوق فرزندان از دیدگاه اسلام است.که هر کدام از این عنوان های أصلی شرح و توضیح داده شود با نکات ظریف و لطیفی مواجه خواهیم بود.
به عنوان مثال:از پدر و مادری که به فرزندان خود مهر نورزند و آنها را نبوسند ، انتقاد شده است.بزرگسالانی که به چشم رحمت و عطوفت به کودکان نگاه نکنند غیر معتقد به مبانی اسلامی معرفی شده اند. حتی پدر و مادری که که در مهر ورزی، هدیه دادن، بوسیدن فرزندان در بین آنها رعایت عدالت نکنند، متهم به جفاکاری شده اند. هر نوع بهره کشی، استثمار، سوء استفاده از کودکان ، و تضییع حقوق آنان از دیدگاه اسلام محکوم است. علاوه بر اینکه این گونه رفتارها مجازات اخروی دارند در صورت حاکمیت دولت اسلامی با مرتکبین این قبیل سمتها و حق کشی ها برخورد تأدیبی و تنبیهی نیز صورت می گیرد.
دوستان عزیز ،شما در مسیر سفر خود بسیاری از مناطق را دیده اید که در آن مناطق و سرزمین ها حقوق کودکان تضییع شده است و در آدامه ی راه باز هم شاهد آن خواهند بود؛اما چرا اینگونه شده است؟! چرا این جفاکاری و محرومیتها به کودکان و نوجوانان معصوم و بی گناه تحمیل شده است؟ محرومیتها کودکان أفغانی از بهداشت وامنیت،رفاه، تحصیل، زندگی در کنار پدر و مادر ، وادار شدن به کارهای طاقت فرسا به عهده ی کسیت؟ چرا در کشور های جنگ زده و بحرانی از کودکان به عنوان سپر استفاده می کنند؟چه کسی مسؤول قطع و نقص عضو و شکنجه کودکان بوسنیایی است؟ بازداشت نوجوانان و کودکان در سرزمین های اشغالی مسلمانان به عهده ی چه کسی است؟ اعتیاد کودکان را چه کسی پاسخگو است؟ اشتغال کودکان به کارهای سخت و در بسیاری از أوقات به کارهای حقارت آمیز در ایستگاه های مترو، خیابانها، پارکها و ...را چه نظامی موجب شده است؟!
دوست می دارم به عنوان کسی که نزدیک به دو دهه است در ارتباط با آموزش کودکان و نوجوانان کار می کنم از شما درخواست کنم که در این هجرت خیرخواهانه ی خویش پیام رسان محرومیتها و مظلومین و افشاگر تعدی ها و تجاوزها باشید. فقر تحمیلی ،جنگ تحمیلی و فرهنگ تحمیلی از سوی قدرتهای سلطه عامل أصلی این ستمکاریها وتعدی هاست.
من به عنوان یک شهروند إیرانی مجدداً از حضور شما در کشور خودم إبراز خوشحالم می کنم و برایتان بهترین آرزوی مواقیت را دارم و دست همکاری شما را در رفع تبعیض و ستم از زندگی بشر مخصوصاً کودکان و نوجوانان و ساختن دنیایی آباد و آزاد با احترام و درک متقابل از هم به گرمی می فشارم. و السلام علی من اتبع الهدی


١-به نقل از کتاب رد پای اندیشه ص٣٤٣ تا ٣٤٨

نوع مقاله:

نظرات

استاد محمدیان آیا درباره ی. حقوق کودکان متن فقهی مستقلی مانند کتاب حقوق فرزندان وجود دارد؟

نظر دهید

Image CAPTCHA
شناسه امنیتی داخل تصویر را وارد کنید.