بهره‌وری و دولت چهاردهم (2): ضرورت توجه به چالش‌های بهره‌وری در نظام تعلیم و تربیت

رییس اسبق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه توجه به محتوای آموزشی با موضوع بهره وری در مقطع پیش دبستان و ادامه آن در مقاطع بالاتر می‌تواند موجب اعتلای فرهنگ بهره وری شود چالش‌های عدم بهره وری در تعلیم و تربیت را تشریح و نسبت به رفع آنها تاکید کرد.

حجت‌الاسلام دکترمحی‌الدین بهرام محمدیان، معاون اسبق وزیر و رئیس سازمان «پژوهش و برنامه ریزی آموزشی» وزارت آموزش و پرورش در گفت‌ وگوی اختصاصی با خبرنگار پایگاه خبری «بهره ورنیوز» در خصوص بهروه وری در نظام آموزشی کشور گفت: برای رسیدن به بهره وری در آموزش و پرورش گام اول ایجاد رضایتمندی شغلی در معلمان تعلیم و تربیت است تا بتوانند با آرامش خاطر بتوانند وظایف و مسئولیت‌های محوله خود را ایفا کنند، چرا که انجام وظایف به نوبه خود منجر به افزایش کیفیت آموزش و پرورش و در نتیجه بهره وری بالا و خروجی مورد انتظار می‌شود.

وی افزود: لازمه رسیدن به رضایتمندی شغلی نیز ارتقای دانش و مهارت های معلمان است؛ با افزایش توانمندی معلمان در ارائه آموزش ها نیز کیفیت آموزش نیز به همان نسبت افزایش پیدا کرده و با بالا رفتن راندمان کاری و با کیفیت شاهد بهره وری مورد نظر در بخش تعلیم و تربیت خواهیم بود.

رییس مرکز مطالعات فقهی تعلیم و تربیت تصریح کرد: گام بعدی رفع نیازهای معیشتی معلمان است، چرا که معلم با داشتن دغدغه‌های مالی و زندگی نمی‌تواند با آرامش خاطر در کلاس درس حضور داشته و تدریس مناسب و باکیفیتی داشته باشد، لذا معلم با داشتن استرس و دغدغه‌های مالی از عملکرد خود ناراضی و ناخشنود بوده و و این نارضایتی موجب عدم بهره وری مناسب نیز در بخش تعلیم می‌شود.

به گفته این متفکر و اندیشمند اسلامی حوزه تعلیم و تربیت، استفاده بهینه از امکانات موجود در مدرسه گام دیگری برای رسیدن به بهره وری در نظام آموزشی است. گاهی در آموزش و پرورش امکانات موازی وجود دارد اما این امکانات به صورت مستقل مورد استفاده قرار می‌گیرد که منجر به عدم کارایی مناسب می شود.

به عنوان مثال وجود هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش نمونه‌ای از این امکانات موازی در سیستم آموزش و پررش کشور است که امکانات موجود در این دو مرکز برای برخی از دروس و فعالیت‌های مهارتی یکسان است اما به لحاظ مدیریتی این هنرستان متفاوت عمل می‌کنند و یا مدارسی که به صورت دو نوبته فعالیت دارند امکانات موجود به لحاظ اداره هر نوبت توسط مدیران مجزا به درستی و به صورت بهینه مورد استفاده قرار نمی‌گیرد در حالی که ما بشدت نیازمند افزایش بهره وری در استفاده از امکانات موجود مدارس هستیم اما متاسفانه یکی از ضعفهای آموزشی ما در همین دوگانگی مدیریت در یک مرکز اتفاق می‌افتد.

محمدیان در ادامه یکی از موضوعات مهم بهره وری در آموزش و پرورش را همکاری بین مدرسه و خانه عنوان و خاطرنشان کرد: اولیا دانش آموزان فرصت‌هایی را در اختیار دارند که بتوانند با استفاده از امکانات خود مدرسه را یاری کنند و این مشارکت پذیری و مشارکت جویی در مدرسه چنانچه به صورت بهینه اتفاق بیفتد شاهد بهره وری مورد نظر خواهیم بود با توجه به این اینکه رابطه بین انجمن اولیا و مربیان از نوع رابطه نرم بهره وری است لذا تعقیب اهدف مشترک تربیتی توسط خانه و مدرسه به عنوان مکمل هم بوده و به بهینه سازی اهداف کمک می کند در حالی که در برخی موارد نیز ارزشهای خانه و مدرسه متفاوت بوده و در تعارض با یکدیگر شکل میگیرد و دانش آموزان را دچار رفتارهای دوگانه می‌کند و این تعارض در داده های مدرسه و خانه به عدم بهره وری مورد انتظار از آموزش و پرورش منجر می شود.

وی گفت: استفاده از امکانات مدرسه در مدارس به ویژه مدارس دولتی موضوع مهم دیگر است که باید مورد توجه قرارگیرد.به این معنا که خانواده ها مدارس را از امکانات مهارتی خود بهره مند کنند همانند معاینات دوره ‌ای دانش آموزان توسط اولیایی که پزشک هستند و یا ارائه مهارت های فنی به مدارس در صورت نیاز میتواند به افزایش بهره مندی در این حوزه کمک شایانی داشته باشد.

رییس اسبق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه موضوع بهره وری یک بحث فرهنگی است، تاکید کرد: بهره وری را باید از خانه به فرزندان و دانش آموزان آموخت تا از هر وسیله و امکاناتی که در دسترسشان قرار دارد بتوانند مناسب ترین و بهترین استفاده را داشته باشند. همچنان که باید بیاموزند که از وقت و زمان خود به درستی و بهینه استفاده می‌کنند، در رابطه با امکانات نیز چنین رویکردی داشته باشند.

وی گفت: در تعالیم دینی موضوع بهره وری همان شکر نعمت یا پاسخ درست به داشتن نعمتهاست؛ از جمله شکرگزاری و استفاده درست از نعمت سلامتی یا اموال و نعمات خداوند به بهترین شکل است لذا برای شکل گیری این فرهنگ در خانه ابتدا اولیا باید الگوی خوبی باشند و بتواند کودکان و نوجوانان را به سمت استفاده درست یا همان بهره وری از همه امکانات سوق دهد و پس از آن که آنها وارد اجتماع پیچده مثل مدارس می‌شوند، معلمان و مدارس و محیط آموزشی در ادامه فرهنگ سازی خانواده موضوع بهره وری را برای آنها نهادینه و تکمیل کند.

محمدیان در خاتمه اظهار کرد: توجه به محتوای آموزشی با موضوع بهره وری در مقطع پیش دبستان و ادامه آن در مقاطع بالاتر می‌تواند موجب اعتلای فرهنگ بهره وری شود همان گونه که در سال اصلاح الگوی مصرف در کتب درسی بیش از 300 مورد تغیررات خوب در این زمینه شکل گرفت و در نهایت به تغییر رفتارهای اجتماعی و اصلاح الگوی مصرف در خانه نیز منجر شد، لذا به عنوان یک معلم بازنشسته در حوزه تعلیم و تربیت معتقدم قدمهای کوچک ولی موثر خوبی در آموزش و پرورش در حال شکل گیری برای اعتلای فرهنگ بهره وری آغاز شده و ادامه آن قطعا به الگوسازی‌های خوبی در اجتماع منجر خواهد شد.