فارغ‌التحصیلان 10 سال آینده دبیرستان‌ها تفاوت زیادی با فارغ‌التحصیلان امروز خواهند داشت

معاون پژوهشی وزیر آموزش و پروش گفت: در 10 سال آینده که نظام آموزشی جدید آموزش و پرورش به منتهای خود می‌رسد، فارغ التحصیلان دوره دبیرستان ما تفاوت معناداری در ابعاد مختلف علمی، نگرشی و رفتاری با فارغ التحصیلان امروز خواهند داشت.

به گزارش خبرنگار مهر از بوشهر، حجت الاسلام محی‌الدین بهرام محمدیان برای حضور در یادواره شهید غلامرضا کشتکار، شهید شاخص هنری کشور در سال 92 به بوشهر آمد که در فرصت حضور وی در بوشهر، گفتگویی را با ایشان انجام دادیم.
تاریخ گفتگو: 6 تیر 92

با توجه به کار میدانی حوزه پژوهش چه برنامه‌های محتوایی و دانش بنیانی برای آینده آموزشی دانش آموزان دارید که ایران بتواند به استانداردهای جهانی نزدیک بشود؟

سازمان پژوهشی و برنامه‌ریزی و آموزشی عهده‌دار برنامه‌ریزی و تدوین محتوای آموزشی است و در این سال‌های اخیر آموزش و پرورش موفق شد سند تحول بنیادین را تدوین کند و به تصویب برساند و در پی آن برنامه درسی ملی که نقشه جامع یاددهی و یادگیری هستۀ آن را تدوین و تصویب کند که الان سند مورد استناد ما برای تولید محتوای آموزشی است.

از دو سال قبل همسو سازی با برنامه درسی ملی در برنامه‌های آموزشی را پیش گرفتیم و پایه اول و دوم و ششم ابتدایی را بر این اساس تولید محتوا کردیم و امسال هم به توفیق الهی پایه سوم ابتدایی و اول متوسطه از دوره اول متوسطه نظام جدید را تولید محتوا می کنیم و اجرایی خواهیم کرد.

برای اجرای تولید محتوای آموزشی، پشتوانه‌ها و پشتیبانی‌های پژوهشی انجام می‌شود و تولید محتوا با توجه به اینکه باید بر اساس نیازها و تشخیص‌های کارشناسی و مبتنی بر نقشه جامع علمی کشور و سند تحول بنیادین برنامه درسی ملی اتفاق بیافتد، مجموعه ها را تدوین می کنیم و در حوزه های دانش عمل می کنیم.

بر اساس سند برنامه درسی ملی، رویکرد ما در تولید محتوا برای رسیدن به حیات طیبه که مورد استناد سند تحول است؛ رویکرد شکوفه‌های فطرت است و 11 حوزه یادگیری داریم که این حوزه‌ها حکمت و تفکر، قرآن و معارف اسلامی، زبان و ادبیات فارسی، علوم انسانی، علوم اجتماعی، هنر و فرهنگ، علوم تجربی، ریاضیات، کار و فناوری، آداب مهارت زندگی و زبان های خارجی متشکل است، برای این‌ها تولید محتوا می کنیم.

در این راستا باید معلمان ما آموزش ببینند؛ رویکرد ما برای آموزش معلمان علاوه بر اینکه باید جایگاه اسوه‌ای و الگویی را پیدا کنند و برنامه‌ریز آموزشی و راهبر آموزشی باشند باید معلم‌های پژوهش‌محور باشند، لذا معلم پژوهنده عنوانی است که ما برگزیده‌ایم و امروز هم سند نظام رتبه بندی معلمان را با عنوان "استاد، مربی، معلم و استادیار معلم و دانشیار معلم و استاد معلم " که به تصویب هیات دولت نیز که رسیده در دست اجرا داریم.

این موضوع حکایت از این دارد که در عرصه آموزش و پژوهش باید خود معلم های ما ایفای نقش کنند و پژوهشکده مطالعات آموزش و پرورش هم یکی از معاونت های وابسته به سازمان پژوهش است که در حوزه‌های مختلف طرح‌های پژوهشی را تعقیب می‌کند.

یکی از آنها در حوزه نیازسنجی و برنامه‌ریزی است و حوزه دوم اعتباربخشی برنامه‌های آموزشی و حوزه سوم ارزشیابی برنامه‌های آموزشی است که آنچه را در نظام جدید اتفاق می‌افتد ما به صورت موازی با اجرا ارزشیابی می کنیم که اگر کم و کاستی داشته باشد بتوانیم اصلاح بکنیم.

رویکرد ما در مورد دانش آموزان در حوزه پژوهش آن است که یکی از حوزه‌های یادگیری، حوزه تفکر و حکمت نام نهادیم و در پایه ششم ابتدایی درسی داریم به نام تفکر و پژوهش که ادامه این درس در دوره اول متوسطه امسال کتابی هست به نام " تفکر و سبک زندگی" که عهده دار هم پژوهش و تحقیق و هم عهده دار آموزش آداب و مهارت‌های زندگی است.

چه تعداد مراکز سنجش در سطح کشور دارید؟

در حوزه سنجش، همکاران ما سنجش‌های آمادگی جسمانی از دانش آموزان را دارند که معاونت آموزش و پرورش استثنایی این کار را انجام می دهد و با پایگاه های که در سطح کشور زدند دانش آموزان پایه اول ابتدایی قبل از آنکه به مدرسه بروند، آنجا مورد سنجش شنوایی و بینایی قرار می گیرند.

یک بحث سنجش هم که داریم، بحث سنجش پایه‌های تحصیلی و ارتقای تحصیلی و همچنین ارتقای پایه تحصیلی هست که این سنجش هم توسط مرکز سنجش آموزش و پرورش اتفاق می‌افتد.
آنچه که ما ارزشیابی می کنیم بحث ارزشیابی تحصیلی به عنوان یک بخش از فرایند یاد دهی، یادگیری هست که در سازمان پژوهش اتفاق می‌افتد که برنامه را ما انجام می دهیم اما اجرای آن به عهده معاونت‌های آموزش در استان‌ها و ادارات شهرستان‌ها است.

با توجه به اجرای طرح نظام جدید آموزشی، تاکنون این طرح آموزشی موفق بوده و ادامه خواهد داشت؟

بررسی اولیه نشان داده که در آنچه سند تصویب شده و ما داریم اجرا و رصد می‌کنیم، توفیقات مطلوب بوده ولی باید این ارزشیابی از کارمان را در دو الی سه مقطع انجام بدهیم که توفیقات خودمان را بسنجیم و اگر کاستی و نقصی باشد، جبران کنیم.

ولی پیش بینی عمده من این است که در 10 سال آینده که این نظام آموزشی به منتهای خودش می رسد، فارغ التحصیلان دوره دبیرستان ما یک تفاوت معنادار در ابعاد مختلف علمی، نگرشی و رفتاری با فارغ التحصیلان امروز خواهند داشت.

به عبارتی، دانش آموزان ما به مرزهای ریسک پذیری در عرصه دانش نزدیک می شوند و خودشان را آماده تر برای ورود به عرصه های علمی و اشتغال و کار مهیاتر و مجهزتر می بینند و آموزش و پرورش به عرصه عمل نزدیک می‌شود و آموخته‌های دانشی درونی در دانش آموزان خواهد شد.

با توجه به ساختار هوشمندسازی کلاس‌های مدارس که در سطح کشور انجام شده و رشد صعودی داشته، بازدهی کار را مفید ارزیابی می کنید؟

در برنامه درسی ملی ما حوزه یادگیری و محیط یادگیری را متنوع دیدیم، به عبارت دیگر محیط یادگیری دیگر چارچوب کلاس نیست، محیط های اطراف و داخل مدرسه محیط یادگیری ما است و همچنین محیط مجازی، محیط یادگیری است.

وقتی که محیط مجازی را به عنوان محیط یادگیری به رسمت شناختیم، نیازمند این هستیم که مدرسه مان هوشمند شود، البته تعریف ما از هوشمندسازی یک تعریف دقیق و منطقی تری باشد که الان هست.

من مدرسه‌ای را هوشمند می‌دانم که در آن مدرسه خلاقیت ارتقا پیدا کند و تولید دانش جدید بشود و دانش آموزان به صورت تیمی و گروهی کار کنند، یعنی کار جمعی منجر به تولید دانش از مسیر خلاقیت، مدرسه را هوشمند می کند و الا هوشمندساری تنها با آوردن سخت افزار به مدرسه محقق نمی شود.

در عین حال سخت افزارها و ابزاری که ما نیاز داریم آنها هم لازم است که در مدارس به صورت اسلامی پیدا بشوند تا دانش آموزان ما بتوانند از محیط مجازی به صورت گروهی هم تولید محتوا بکنند و هم مواد و محتوای تولید شده بهره مند بشود.

در این راستا سازمان پژوهش علاوه بر تولید کتاب درسی، سیاست تولید بسته آموزشی را که در پیش گرفته، محتواهای الکترونیکی برخط و غیر برخط یعنی (آنلاین و آفلاین) را هم تولید می‌کند که تولیدات غیر برخط ما الان نزدیک بر 360 نرم افزار و دست افزار آموزشی هست و تولید محتوایی الکترونیکی ما به صورت برخط آنلاین سامانه شبکه ملی مدارس ایران "رشد" هست که تقریبا معمولش این هست که ما در روز متجاوز از چند ده هزار نفر کلیک خور و بازدیدکننده داریم.

با توجه به توسعه فضای آموزشی مدارس متناسب با رشد جمعیتی دانش آموزان، آیا نیروی انسانی و آموزشی فعلی را در حوزه امور تربیتی، ورزش و آموزش کافی می دانید؟

در آینده امیدوار هستیم که آموزش و پرورش در مورد نیروی انسانی به صورتی عمل کند که نیروی متخصص در حوزه های مختلف را جذب کند و برای این کار دانشگاه فرهنگیان تاسیس شده است.
انشاالله در آینده تنها مسیر ورودی نیروی انسانی به آموزش و پرورش، دانشگاه فرهنگیان خواهد بود و در دانشگاه فرهنگیان 17 رشته اعم از آموزشی و مدیریتی وجود دارد که بعد از دوره کارشناسی باید این همکاران جدید ما وارد آموزش و پرورش بشوند و الان هم که دانشجو هستند به عنوان دانشجو معلم هستند، یعنی استخدام رسمی هستند و حقوق می گیرند و بورسیه شده‌اند.

بعد از اینکه به دوره کار ورزی طبق برنامه رسیدند به عنوان دستیار معلم تا پایان تحصیلشان در مدارس حضور پیدا می کنند و وقتی که کار ورزی و تحصیلات‌شان تمام شد، اینها وارد مدارس ما می شوند.

در سال های آینده برای دوره های کارشناسی ارشد و دکتری هم که آموزش و پرورش نیرو تربیت می کند، انشاالله تحصیل و تدریس با هم خواهد بود، به این معنا که یک مقطعی را باید آموزش ببینند و مقطعی را کار کنند و دوباره به محیط آموزشی برگردند و به همین جهت ما امیدواریم که سازمان انسانی آموزش و پرورش همراه با ناوگان تجهیزات آموزش و پرورش متوازن و متوازی تجهیز شود.

با توجه به اینکه دانش آموزان صعود و کسب افتخارات علمی و نخبگانی در عرصه های مختلف داشته اند، آیا تا کنون شاهد رشد رتبه دانش آموزان ایرانی در منطقه و جهان بوده ایم؟

ما الان تقریبا در منطقه خودمان اگر در آموزش و پرورش اول هم نباشیم، جزو اولین ها هستیم و در عرصه جهانی المپیادها نشان می دهد که دانش در ایران یک توسعه قانونمند و مداوم پیدا کرده و حالت پایداری همراه با پیشرفت پیدا کرده است و شانسی و تصادفی نیست که ما یک سال موفق شویم.

الحمدالله در المپیادهای جهانی شیمی، ریاضی، فیزیک، رایانه و در داخل کشور المپیاد علوم انسانی رتبه های خوب کسب می کنیم و آموزش و پرورش ایران در تراز جهانی الان به جایگاه قابل قبولی رسیده است.