همه مهارت‌های زندگی در کتاب‌ها نمی‌گنجد/ وظیفه آموزش و پرورش در غیاب آموزش مهرورزی چیست؟

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «بررسی جایگاه کتاب‌های درسی در تربیت» به مناسبت هفته تربیت پیش از ظهرامروز یکشنبه دهم اسفند با حضور حجت‌السلام محی‌الدین بهرام محمدیان، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش و معاون وزیر آموزش و پرورش برگزار شد.
 
توجه ویژه به تدوین برنامه درسی در سند تحول آموزش و پرورش
محمدیان در این نشست با اشاره به جایگاه تعلیم و تربیت در نظام‌ آموزش و پرورش گفت: یکی از مؤلفه‌های تعلم و تربیت علاوه بر نیروی انسانی،‌ توسعه و تحقیق محتوای آموزشی است؛ به‌طوری که بر سایر مؤلفه‌‌ها تأثیر مسقیم دارد و در صورت حذف آن شاهد فروپاشی استخوان‌بندی مجموعه نظام آموزش و پرورش خواهیم بود.
 
وی افزود: در سند تحول نظام آموزش و پرورش، به مؤلفه تدوین برنامه درسی ملی توجه ویژه‌ای شده است. براساس این سند، هدف آموزش و پرورش، رشد و شکوفایی استعداد‌های دانش‌آموزان براساس فطرت الهی است. هدف بزرگتری به نام حیات طیبه در این سند موردنظر است.
 
یادگیری با تربیت همراه است
معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد:‌ یک تعریف عملیاتی برای رسیدن به حیات طیبه و رشد فطرت انسانی وجود دارد که عبارت است از ارتقاء تفکر و حکمت علم و اخلاق در چهار عرصه ارتباطی شامل ارتباط با خدا،‌ ارتباط انسانی و نظام آفرینش و ارتباط با دیگران.
 
محمدیان در ادامه با اشاره به حوزه‌های یادگیری اظهار کرد: در برنامه درسی، یادگیری دارای 11 بستر است؛ البته یادگیری با تربیت همراه است. بستر‌ها شامل تفکر، حکمت،‌ قرآن، و معارف،‌ زبان و ادبیات فارسی، ریاضیات،‌ علوم تجربی، مطالعات اجتماعی، علوم انسانی، سلامت، تربیت بدنی، کار و فناوری، فرهنگ و تمدن اسلامی و هنر است.

متأسفانه برخی، دو عنصر تربیت و آموزش را از یکدیگر جدا می‌دانند در حالی‌که این دو منفک از هم نیستند. هیچ امر تربیتی بدون آموزش میسر نیست و از سوی دیگر نیز هیچ آموزشی بدون اثر تربیتی قابل تصور نیست.

نقش کتاب‌های درسی در تجلی فرهنگ
وی در تحلیل این بستر‌های آموزشی گفت: آموزش و پرورش با درون‌داد‌‌های آموزشی در فرایند فرهنگی، برون‌داد تربیتی را تعقیب می‌کند. کتاب‌های درسی ما، حدود علمی و آموزشی و سواد ملی را نشان می‌دهد و در عین حال فرهنگ را تجلی می‌دهد که در نهایت به تربیت می‌انجامد. سند تحول تربیت مناسب در بستر فرهنگی تدوین شده است.
 
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش افزود: در سند آمده تربیت ارکان مشترکی دارد که شامل خانواده و رسانه‌هاست و به‌عبارتی دیگر آموزش و پرورش تنها ذی‌‌سهم در جریان تربیت نیست اما باید توجه داشت که برای تحقق سند تحول نظام آموزش و پرورش، همه امکانات مهیا نشده است، ولی امید‌واریم همه ارگان‌های دخیل در این امر به مدد بیایند.
تربیت و آموزش از هم جدا نیستند
محمدیان، با انتقاد از برخی بد‌فهمی‌ها در امر تعلیم و تربیت عنوان کرد: متأسفانه برخی، دو عنصر تربیت و آموزش را از یکدیگر جدا می‌دانند در حالی‌که این دو منفک از هم نیستند. هیچ امر تربیتی بدون آموزش میسر نیست و از سوی دیگر نیز هیچ آموزشی بدون اثر تربیتی قابل تصور نیست.
 
وی ادامه داد: روند تربیتی باید دارای ویژگی‌های تسهیلی، تسریعی،‌ تصحیحی و تدقیقی باشد. سه عامل تحریف،‌ تضعیف و تخیل می‌تواند در تحقق اهداف سند چالش ایجاد کند. بنابراین باید یک شورای نگهبانی از خبرگان بر اجرای این سند نظارت داشته باشند.

مشکلات در کتاب‌های درسی حل نمی‌شود و از سوی دیگر همه این مسائل در کتاب‌های درسی قابل طرح نیست. کتاب درسی یک بستر برای طرح مباحث مهمی مانند ازدواج است.

تدوین متون درسی متناسب با نیازهای آینده
معاون وزیر آموزش و پرورش در ادامه درباره تصور برخی خانواده‌ها درباره مفهوم سواد گفت: در این خانواده‌ها مفهوم سواد با آموزش ریاضیات و حفظ  مطالب برابر است. متون درسی باید متناسب با نیاز‌های آینده تدوین شود، بنابراین نیازمند جهش هستیم که فرایندی سخت است.
 
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، در ادامه سخنانش درباره نقش منابع کمک آموزشی در آموزش نیز اظهار کرد: در سند تحول نظام آموزش و پروش، هدف تفکر و حکمت است و این در حالی است که این منابع این اهداف را تأمین نمی‌کند.
 
محمدیان  در پاسخ به پرسش خبرنگار ایبنا درباره انشار خبر آمار 12 درصدی زنان مطلقه زیر 20 سال گفت: مشکلات در کتاب‌های درسی حل نمی‌شود و از سوی دیگر همه این مسائل در کتاب‌های درسی قابل طرح نیست. کتاب درسی یک بستر برای طرح مباحث مهمی مانند ازدواج است.
 
کتاب «سبک زندگی» برای پایه تحصیلی هفتم و هشتم
وی ادامه داد:‌ براساس سند تحول، کتابی با عنوان «سبک زندگی» برای پایه تحصیلی هفتم و هشتم تدوین شده است، اما همه آداب زندگی در کتاب نمی‌گنجد. سازمان‌هایی مانند بهزیستی نیز باید وارد میدان شوند. معنای فعالیت سازمانی مانند بهزستی، مهیا کردن افراد برای یک زیست بهتر است و این در حالی است که این نهاد تنها جنبه حمایتی پیدا کرده است.
 
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پایان اظهار کرد: وقتی در انجمن اولیا و مربیان در سال 74 فعالیت می‌کردم، پنج دوره آموزشی برای والدین طراحی کردم. این طرح به مجلس شورای اسلامی پیشنها شد تا در قالب یک قانون به تصویب برسد. وقتی به فرزندانمان عشق‌ورزی، محبت و به‌عبارتی هنر دوست داشتن را آموزش نمی‌دهیم، آموزش و پرورش چه کاری می‌تواند انجام دهد؟