پیام به همایش ملی نقش دانشمندان ایرانی اسلامی در پیشبرد علوم تجربی

بسم الله الرحمن الرحیم
پیامبر گرامی(ص) فرمود:
من اراد الدنیا فعلیه بالعلم، و من اراد الاخرة فعلیه بالعلم، و من ارادهما معاً فعلیه بالعلم
«هر کس در پی دنیاست باید به دنبال علم برود، و هر کس در پی آخرت است باید به دنبال علم برود، و هر کس دنبال هر دو است باید دنبال علم برود.»

وقتی سخن از علوم تجربی به میان می آید معمولاً ذهن ها به فعالیت های علمی گالیله، نیوتون و دانشمندان پس از آنها، که عمدتا در مغرب زمین زندگی می کردند، متبادر می شود. واکاوی این موضوع نشان می دهد که نه تنها این برداشت و طرز تلقی نادرست است بلکه مایه و پایۀ علوم تجربی را باید در چندین سده پیش از آن، که علوم تجربی در مغرب زمین نضج بگیرد، جستجو کرد.
اتفاقاً آنچه امروز شما عزیزان را در این جمع گرد هم آورده است، که سومین همایش نیز از نوع خود است، بررسی منصفانۀ نقشی است که دانشمندان ایرانی و مسلمان در علوم تجربی و پیشبرد آن ایفا کرده اند. هر چند می دانیم پیش از تکوّن علم جدید، شناخت و مطالعۀ طبیعت در جهان اسلام جهات فیزیکی و جهات متافیزیکی را، باهم در برمی‌گرفت و رشته های مختلف دانش به سان شاخه های درختی بودند که ریشۀ آن در جهان بینی اسلامی بود.
امروز دیگر بر هیچ یک از مورخان علم پوشیده نیست که اولین فرهنگستان علوم به اهتمام خواجه نصیر در مراغه به پا شد تا فیلسوف و فقیه و حکیم و منجم و ریاضیدان گرد هم آیند و با فکرت و اندیشه ورزی فعال خود، مجال و فضا را برای رشد و گسترش علوم فراهم کنند. به طوری که خواجه نصیر که مؤسس این فرهنگستان بود شخصا وارد دقیق ترین ظرایف علوم و ریاضیات زمان خود شد. او علاوه بر این علوم به الهیات اهتمام و اشراف کامل داشت و جهان بینی اسلامی بر تمام و اندیشۀ او حاکم بود.
واقعیت این است در سده هایی که فرهنگ جامع و اصیل اسلامی بر دارالاسلام حاکم بود مساجد و مدارس، مرکز آموزش و بحث و جدل در خصوص انواع دانش ها بودند. در آنها همانگونه که علوم خاص دینی تدریس می شد، و علوم عقلی نیز به معنای عام آن، که شامل الهیات، ریاضیات و طبیعات بود و صد البته فلسفۀ حاکم بر فراگرفتن تمامی این علوم، فهم جهان خلقت و نزدیکی به خالق هستی بود. چرا که این باور وجود داشت که این علوم به شناخت آیات آفاقی و انفسی پروردگار کمک می کند و در واقع هر یک از آنها بُعدی از ابعاد صُنع الهی را به ما می نمایاند. مطابق این جهان بینی، علوم مختلف نه تنها از یکدیگر گسسته نبودند، بلکه از یک وحدت و انسجام ذاتی نیز برخوردار بودند.
اکنون که سخن به اینجا رسید لازم است محضر اساتید محترم عرض کنم که پیرو تحول بنیادین در آموزش و پرورش و سند برنامه درسی ملی، امید می رود تا تلاش هایی که در سال های اخیر به همت بخش های مختلف آموزش و پرورش در حال انجام است این فرصت را برای آینده کشور عزیزمان فراهم کند تا شاهد شکوفایی بیش از پیش تمامی علومی باشیم که برای جامعۀ اسلامی لازم و ضروری است. بدون شک دستاوردهای همایش هایی از این دست، می تواند به هموار کردن مسیر دشواری که در پیش رو داریم کمک شایانی کند.
استاد شهید مطهری در دهۀ 40 در یکی از سخنرانی‌های عمومی مطلبی را بیان کرده‌اند که سخنی شنیدنی است و متن آن در کتاب ده گفتار آمده است: ایشان می فرمایند:" اساساً این تقسیم درستی نیست که ما علوم را به دو رشته تقسیم کنیم: علوم دینی و غیر دینی، تا این توهم برای بعضی پیش بیاید که علومی که اصطلاحاً علوم غیر دینی نامیده می شوند از اسلام بیگانه اند. جامعیت و خاتمیت اسلام اقتضا می کند که هر علم مفید و نافعی را برای جامعۀ اسلامی لازم و ضروری است علم دینی بخوانیم."
ما نیز بر این سخن صائب استاد فقید فرزانه مطهری تأکید داریم که علم واقعی کشف حقایق عالم است.
عالمان و دانشمندانی که در عرصۀ علوم اعم از ریاضیات و طبیعات و الهیات تلاش می‌کنند مفسران آیات الهی هستند برخی آیات تکوینی خداوند را تفسیر و تبیین می‌کنند و برخی دیگر تفسیر‌آیات تشریعی خداوند گار را برعهده دارند
تلاش و همّت شما در چنین مسیری پایدار و راه و رسم‌تان ماندگار باد.
برای برگزارکنندگان و شرکت کنندگان این نشست آرزوی توفیقات روز افزون دارم.

محمدیان
معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش

نظرات

با سلام و احترام ،یاد آوری می کند نظریه حضرت آیةالله جوادی آملی نیز درباره ی علوم طبیعی همانند استاد شهید مطهری است .

استاد محمدیان از راه دور سلامتان می کنم و برایتان آرزوی پیروزی و خرسندی دارم ، پیشنهاد دارم موضوع علم دینی را مورد بحث قرار دهید و چگونگی طرح آن را در برنامه ی درسی آموزشگاهی پیگیری کنید. به اعتقاد من بدون تبیین هندسه ی معرفتی و تحدید حدود علم دینی نمی توان آن را به صرف باورمندی صاحب علم به اندیشه دینی و یا جهان بینی الهی تصویر کرد و یا آن را در بیرون نشان داد. لذا درخواست این دانشجو و طلبه ی کوچکتان را مورد عنایت قرار دهید باب این بحث را در آموزش و پرورش و نظام برنامه درسی بگشایید ،صد البته بسیار کار پر زحمت و در عین حال لغزشگاه برای کسانی است که با مبانی اندیشه ی اسلامی آشنایی کامل ندارند و با علوم انسانی اسلامی مأنوس نیستند.

با سلام خدمت شما جناب استاد محمدیان میخواستم از شما بپرسم که با وجود مخالفت وزارت علوم با مصوبه امضا شده رئیس جمهور در خصوص مدرک معادل ایا به نظر شما امکان پیگیری وموافقت دوباره وجود دارد یا همه چیز تمام شده است ایا می توان امید وار بود. چرا وزارت علوم مانع اجرایی شدن کار میشود؟لطفا پاسخ دهید؟خواهش می کنم در صورت امکان هر کاری که از دستتان بر می اید حتی شده بایه تلفن زدن از فرهنگیان دفاع کنید وبرای اجرایی شدن مصوبه ما را یاری رسانید.اجرتان با امام حسین ع.ایا یاری دهنده ای هست ؟

همکار گرامی، تا جایی که من مطلع هستم با پیگیری وزیر محترم آموزش و پرورش ، موضوع در شورایعالی انقلاب فرهنگی تصویب و با تأیید رییس جمهور محترم ابلاغ شده است . از اینکه چرا وزارت علوم از اجرای آن استنکاف می ورزد ،اطلاعی ندارم شما می توانید از طریق مرکز برنامه ریزی و آموزش نیروی انسانی سؤال و پیگیری نمایید.

نظر دهید

Plain text

  • Allowed HTML tags: <em> <strong> <cite> <blockquote> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • No HTML tags allowed.
  • Web page addresses and e-mail addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.
Image CAPTCHA
شناسه امنیتی داخل تصویر را وارد کنید.