جوهره حجاب، صیانت از گوهر پاکدامنی مرد و زن و حفاظت از ارزش‌های والای انسانی است

حجت الاسلام و المسلمین دکتر محی‌الدین محمدیان در گفتگو با واحد فرهنگی نور خبر به سئوالات آنان پاسخ گفت. مشروح این گفتگو به نقل از پایگاه فرهنگی نور خبر به قرار ذیل است:

* تعریف شما از حجاب و عفاف چیست؟

حجاب و عفاف یکی از سنگرهای اخلاقی و ارزشی امّت اسلامی است که بازتاب آن در عرصه سیاسی و اجتماعی به عنوان نماد یکپارچگی، پایبندی به باورهای دینی و سنّت‌های ملّی و بومی تفسیر می‌شود.

البته واژه عفاف بیشتر تعبیر به یک رفتار معنایی و مفهوم درونی اخلاقی برمی‌گردد که بازتاب آن در کلام و سخن گفتن، در روابط اجتماعی، در پوشش و لباس و وقار و متانت شخصی با کلید واژه اساسی "حیا" مرتبط می‌شود. امّا حجاب بیشتر به همان تظاهر عفاف وحیا در نوع پوشش و لباس تجلی یافته است ولی یادآور این نکته ضروری است که حجاب و عفاف برخلاف برداشت عامیانه اختصاص به زنان و دختران ندارد بلکه در دایره شمول آن مردان و پسران نیز قرار می‌گیرند. البته حدود و ملاک شرعی و نوع پوشش در مرد و زن متفاوت و در عرف عامه متنوع ولی جوهره آن صیانت از گوهر پاکدامنی مرد و زن و حفاظت از ارزش‌های والای انسانی و شئون خانوادگی است.

* آیا به نظر شما حجاب و عفاف نقشی در استحکام خانواده دارند؟

نقش حجاب در تقویت و استحکام بنیان خانواده امری غیرقابل انکار است. همانطور که پیشتر گفته شد حجاب و عفاف حفاظ اعتقادی و باورقلبی به لزوم صیانت نفس از آلودگی‌های اخلاقی، هواهای نفسانی و تبرّج و خودنمایی جاهلانه است که زن و مرد را از مرتبۀ انسانی به مرتبۀ حیوانی تنزّل می‌دهد و او را به جای شکوفایی فطری به سیرابی غریزی مشغول می‌سازد.

از دیدگاه اسلام و فرهنگ ایرانی زن دارای کرامت ذاتی است و با کالای قابل خرید و فروش تفاوت دارد. شأن او اعتلای خانواده، تربیت نفس و ارتقاء کمالات انسانی در آحاد جامعه است. نگاه اسلام به زن نگاه به فریبایی او در جامعه نیست بلکه نگاه به زن نگاه به فرزانگی، تدبیر، سیاست و کیاست او در حفظ خیمۀ حیات طیبه انسانی است. در این نگاه مردان طفیلی و دنباله روی زن برای تدبیر منزل و تنظیم امور اجتماعی هستند. البته اگر این معنا درست درک نشود و شخصیت زن دچار اختلال شود و منزلت انسانی او به جایگاه یک کالای تبلیغی غریزی تبدیل شود، بازهم می‌تواند جامعه را به سیر قهقرایی بکشد. بازهم تأکید می‌کنم در این صورت مسئولیت انحطاط از دوش مردان برداشته نمی‌شود ولی پیامد تبدیل شدن زن به یک کالا و تنزّل جایگاه و منزلت انسانی و انسان‌سازی او، به فریبایی و تبرّج و جلوه‌گری‌های شهوانی و غریزی موجب فروکاهی ارزش‌های اخلاقی و معنوی و حتی آسیب دیدن شکوه اجتماعی یک ملّت می‌شود و صد البته یکی از راه‌های چشمگیری از این آسیب، بالندگی و ترویج روحیۀ عفاف و پاکدامنی و بهره‌گیری از حجاب متناسب شئون مرد و زن مسلمان است.

* آیا برای آموزش و پرورش در توسعه فرهنگ حجاب و عفاف نقشی قائل هستید؟

همانطور که می‌دانید مکارم اخلاقی نیز در بستر آموزش، تکرار و تمرین و کاربست و فضاسازی مناسب برای بروز آن رفتار شکل و قوام می گیرد و مانند هر عادت پسندیده نیازمند آموزش و کاربست‌های تربیتی است. در سند تحول آموزش و پرورش ترویج و تعمیق فرهنگ حیا، عفاف و حجاب متناسب با ظرفیت های نظام تعلیم و تربیت پیش‌بینی شده است. البته کار آموزش و پرورش در تحقق این مهم اولاً باید بازنگری و بازتولید برنامه‌ها و محتواهای آموزشی باشد و با روش‌های متناسب تربیتی به درونی‌سازی و تعمیق و توسعه فرهنگ حجاب و حیا و عفاف بپردازد. ثانیاً در ترویج این فرهنگ از نقش معلمان که یک نقش الگویی است، غفلت نشود و خود معلمان در این زمینه توجیه و تقویت شوند و با همسو کردن اهداف تربیتی خانه و مدرسه، پشتیبانی خانواده همراه تلاش‌های مدرسه باشد.

ناگزیرم به نقش رسانه‌های جمعی، اعم از اموزشی، تفریحی و ارتباطی و نهادهای خدماتی و صنفی نیز اشاره کنم که بدون همسویی آن‌ها با دستگاه تعلیم و تربیت اقدامات ناتمام می‌ماند.

فلذا طراحی و ارائه الگوی لباس و پوشش مناسب، متنوع، زیبا و آراسته مبتنی بر فرهنگ اسلامی - ایرانی که بتواند روحیه تنوع خواهی و مدگرایی دختران و پسران را در راستای هویت اسلامی – ایران تقویت نماید، یک ضرورت است که باید در این زمینه سرمایه‌گذاری شود.

با توجه به هجمه های گوناگونی که به ارزش‌های اصیل و سنّت‌های ملّی، بومی و دینی می‌شود ضروری است در جهت اقناع فکری دانش‌آموزان و نوجوانان و جوانان برای پذیرش قلبی و درونی عنصر حیا و عفاف برنامه‌ریزی شود و نهایتاً اگر همانطور که اوّل کلام عرض کردم معتقدیم حجاب و عفاف یک سنگر مهم اخلاقی و ارزشی است باید برای دفاع از این سنگر برنامه‌ریزان، سیاستگذاران، مبلغان و معلّمان به نقشه‌های دشمن احاطه و نسبت به آنها آگاهی پیدا کنند.

از اینکه فرصت این گفت‌وگو را فراهم نمودید، صمیمانه تشکر می‌کنیم.

ممنونم، موفق و سربلند باشید.